Faydaları, zararları ve çeşitleri ile çay

Camellia sinensis isimli bitkinin yapraklarından elde edilen ve tarihi bundan beş yüz yıl öncesine dayanan çay, en çok tüketilen sıcak içeceklerin başında gelmektedir. Bitkinin yapraklarının toplanmasından sonra fermente edilip, ısıtılması ve ardından da kaynatılmasıyla elde edilen çay, dünyada en çok Hindistan bölgesinde, ülkemizde ise Doğu Karadeniz’de yetişmektedir.

Çay çeşitleri yetiştiği bölge, bölgenin iklim koşulları ve çayın üretilme şekline bağlı olarak farklı farklıdır. Ülkemizde yaygın olarak siyah çay tüketilir. Siyah çay, çay yapraklarının fırında uzun süre pişirilmesi ile koyu renkte elde edilen bir çaydır ve %45 oranında oksidasyona sahiptir. Siyah çay hazırlanırken çayın yakılması ve oksidasyon oranının artması çaydan alınan yararı azaltır. Diğer taraftan siyah çay, antioksidan özelliğe sahip, kalp-damar hastalıklarına ve kansere karşı koruma sağlayan bir çaydır. Özellikle yumurtalık kanserine karşı etkili olan siyah çay, kanser hücrelerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. İçindeki kafein sayesinde, zindelik ve dikkatin arttırılmasına yardımcı olur. Ayrıca Parkinson hastalığına karşı da yararlıdır. Siyah çayın çok tüketilmesi içeriğindeki kafein nedeniyle sakıncalıdır. Diğer olası zararları ise, kabızlık, böbrek hastalıkları, demir eksikliği ve kansızlığa neden olabilmesidir.

Bir diğer çay çeşidi olan beyaz çay ise, oksidasyona uğramadan gölgede kurutularak elde edilmektedir ve bu nedenle en sağlıklı çay olarak bilinmektedir. İçimi de oldukça rahat olan beyaz çay, üretimi ve saklanması zor ve pahalı olduğundan pek yaygın değildir. Beyaz çay, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine yardımcı olarak enfeksiyonlara karşı vücudu korur. Siyah çaya kıyasla çok daha fazla antioksidan özelliğe sahiptir. Kanser hücrelerinin çoğalmasını engeller, cildin canlanmasını sağlar ve yüksek tansiyon ve kolesterolün kontrolünü sağlar. Ayrıca beyaz çay içinde yer alan polifenoller sayesinde yağ hücrelerinin oluşumu engellenerek kilo vermeye yardımcı olur. Siyah çaya oranla daha az miktarda kafein içermesine rağmen yine fazla tüketimi çarpıntı, mide bulantısı ve uykusuzluğa neden olabilmektedir.

Yeşil çay ise, siyah çay ile beyaz çay arasında oksidasyon oranına sahip siyah çaya kıyasla daha sağlıklı bir çay çeşididir. Antioksidan özelliği yine siyah çaya kıyasla daha fazladır. Özellikle E vitamini, çinko, krom ve manganez mineralleri bakımından oldukça zengindir. Kan pıhtılaşmasını önleyerek kalp ve damar sağlığını korur. Kolesterolü düşürür ve diyabete karşı koruma sağlar. Yeşil çay içerisinde yer alan antioksidan maddeler ve aminoasitlerin rahatlatıcı özelliği sayesinde depresyona karşı koruma sağlanır. Yine kanser ve unutkanlığa karşı koruma sağlanırken az miktarda sahip olduğu kafein nedeniyle fazla miktarda tüketimi çarpıntı ve strese neden olmaktadır. 

Bitki çaylarından, ada çayı bitkisinin yapraklarının kurutulup kaynatılmasıyla elde edilen ada çayı ise, siyah-beyaz-yeşil çaydan farklı bir bitkiden köken almaktadır ve sağlık için çok faydalı bir içecektir. A, C, B ve K vitaminleri ile potasyum, kalsiyum, demir ve magnezyum kaynağıdır. Grip, nezle ve soğuk algınlığının tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Antioksidan, fenolik asit ve uçucu yağ asitleri sayesinde cilt güzelliğini korur ve yaşlanmayı geciktirir. Kansere karşı önemli bir savaşçıdır. Düzenli tüketilen ada çayı hafızayı güçlendirilerek Alzheimer hastalığına karşı koruma sağlar. Lifli içeriği sindirim sisteminin korunmasını sağlar. Kalp hastalıkları, diyabet ve depresyonla mücadelede de oldukça etkilidir. Ada çayının fazla tüketilmesi tavsiye edilmez, mide problemlerine neden olabilmektedir. Ayrıca epilepsi hastalarının ve hamilelerin mutlaka uzak durması gerekmektedir.

Çay deyince nane çayı, yasemin çayı ve daha birçok bitki çaylarından da bahsedilebilir. Genel olarak sağlığa katkısı daha yüksek olan çayları tüketmeye özen göstermeli, günde birkaç bardaktan fazla tüketmemeye dikkat etmelisiniz. 

Sağlıkla kalın.

16.09.2017